ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ
Οι γεύσεις των αντιφάσεων.
Δύση, ανατολή, Κυκλάδες, αριστοκράτες, ρεμπέτες…, φτιάχνουν ένα μείγμα καλά ζυμωμένο με μοναδικά συστατικά την πλούσια ιστορία και την απερίγραπτη γοητεία του νησιού. Κάπως έτσι φτάνει στο πιάτο μας, η ξεχωριστή γαστρονομική ταυτότητα της Σύρου.
Η γαστρονομία αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια της πλούσιας ιστορίας της Σύρου και είναι άμεσα συνυφασμένη με τον τρόπο ζωής των ανθρώπων που κατοίκησαν το νησί ανά τους αιώνες. Οι λαοί που θα φτάνουν στο νησί κατά τους περασμένους αιώνες έφεραν μαζί τους και στοιχεία της γαστρονομικής τους κουλτούρας που είχαν αναπτύξει στις πατρίδες τους. Διαφορετικά υλικά, πολιτισμοί, καταγωγές και βιώματα, αναμειγνύονται στην κατσαρόλα των Συριανών, δίνοντας πραγματικά εντυπωσιακά γευστικά αποτελέσματα.
Στις κουζίνες των τότε αστών της Σύρου, που ήταν κυρίως των εμπόρων και των καραβοκύρηδων με καταγωγή από τη Χίο ή τη Σμύρνη, θα συνδυαστούν τα ανατολίτικα στοιχεία με τους δυτικούς νεοτερισμούς. Η γαστρονομία για την υψηλή κοινωνία την εποχή εκείνη θα είναι η ένδειξη της κοινωνικής ευμάρειας. Το πόσο απασχολούσε η μαγειρική τους Συριανούς, φαίνεται και από το γεγονός ότι το πρώτο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει στη χώρα μας και θα αφορά τη μαγειρική, θα τυπωθεί στη Σύρο το 1828.
Στην ύπαιθρο του νησιού τώρα, οι αγρότες μαγείρευαν πιο «δωρικά», όπως γινόταν συνήθως στα νησιά των Κυκλάδων. Η πρώτη ύλη που συνήθως χρησιμοποιούσαν, ήταν τα εποχικά προϊόντα που παράγονται ή φύονται στο νησί, όπως χόρτα ή βότανα, ελαιόλαδο, διάφορα λαχανικά, όσπρια και σε εξαιρετικές περιπτώσεις κρέας. Οι πρόσφυγες από τα πιο χαμηλά κοινωνικά στρώματα συνήθως νοστίμιζαν τις συνταγές των φτωχών με άρωμα ανατολής, βάζοντας μπαχαρικά και προσθέτοντας στο συριανό μενού, τις δικές τους τοπικές συνταγές.
Η σύγχρονη κουζίνα της Σύρου είναι επηρεασμένη από αυτές τις κοινωνικές και πολιτισμικές αντιφάσεις και γεμάτη με ντόπια υλικά. Η κάππαρη που απλώνεται ανάμεσα στους βράχους του νησιού, τα άγρια χόρτα και τα ζαρζαβατικά, τα φραγκόσυκα είναι κάποια από τα ξεχωριστά τοπικά προϊόντα του νησιού. Η λίστα δεν περιορίζεται φυσικά σε αυτά: το πικάντικο τυρί ΠΟΠ Σαν Μιχάλη, «η ελληνική παρμεζάνα», θα είναι σίγουρα μια μοναδική γευστική συνάντηση για τον ουρανίσκο και σίγουρα η γραβιέρα, η μυζήθρα, η κυκλαδίτικη κοπανιστή ΠΟΠ, η τυροβολιά.
Στα «delicatessen» του νησιού ξεχωρίζουν τα συριανά λουκάνικα με μάραθο και η λούζα ένα από τα εκλεκτότερα αλλαντικά της χώρας, ιδανική επιλογή για να συνοδέψετε κάποιο από τα εκλεκτά τοπικά κρασιά, με φόντο το αιγαίο.
Ξεχωριστά τοπικά πιάτα είναι η αθερινόπιτα, οι χταποδοκεφτέδες, η καππαροσαλάτα, η μαραθόπιτα, η μαϊντανοσαλάτα, το Συριανό σκορδολουκάνικο, οι ντοματοκεφτέδες και πολλά ακόμη…
Οι αναμνήσεις από τη Σύρο σίγουρα θα είναι γλυκές και πασπαλισμένες με λίγη λουκουμόσκονη ή έστω μερικά καβουρδισμένα αμύγδαλα, αφού δεν θα μπορέσετε να αντισταθείτε στα επιδόρπια που έχει να σας προσφέρει η αρχόντισσα των Κυκλάδων. Τα περίφημα συριανά λουκούμια είναι γνωστά για την ιδιαίτερη γεύση που αποκτούν από το υφάλμυρο νερό των λιγοστών πηγών του νησιού και οι γευστικές παραλλαγές τους είναι απεριόριστες. Ξεχωριστές είναι και οι πεντανόστιμες χαλβαδόπιτες και οι παστελαριές. Η απογευματινή βόλτα στο λιμάνι της Ερμούπολης θα πάρει άλλη διάσταση με τη «συντροφιά» ενός χειροποίητου παγωτού φτιαγμένου με τοπικό γάλα.