:

Ο καιρός στην Σύρο είναι:

°C

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΡΟΥ

Η ιστορία της πρωτεύουσας των Κυκλάδων

Η ιστορία της Σύρου ξεκινά την 3η χιλιετία π.Χ. με τους οχυρωμένους οικισμούς της Χαλανδριανής και του Καστρίου στα βόρεια του νησιού. Πρόκειται για τους σημαντικότερους οικισμούς της Πρωτοκυκλαδικής Περιόδου, με τις ανασκαφές στο Καστρί να αποκαλύπτουν μια εξαιρετικά οργανωμένη κοινωνία της Εποχής του Χαλκού με προηγμένες δεξιότητες μεταλλοτεχνίας. Μάλιστα στο νεκροταφείο της Χαλανδριανής βρέθηκαν περισσότεροι από 600 τάφοι με πληθώρα από κτερίσματα. Ευρήματα και από τις δύο τοποθεσίες εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Σύρου, καθώς και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα.

Κατά τη χιλιετία που ακολούθησε, οι Φοίνικες, οι Μινωίτες και οι Μυκηναίοι εγκαταστάθηκαν στο νησί, ενώ ακολούθησαν οι Ίωνες. Υπάρχουν ίχνη οικισμών και αγροτικών περιοχών σε διάφορα μέρη από τον 7ο αιώνα π.Χ., εποχή κατά την οποία ο Όμηρος στην Οδύσσεια αναφέρεται στο νησί «Σειρή» κοντά στη Δήλο. Την αποκαλούσε επίσης «δίπολη» που σήμαινε τοποθεσία δύο πόλεων: της Ποσειδωνίας και της Φοινίκης.

Η Σύρος της κλασικής περιόδου και ο Φερεκύδης

Η ιστορία της Σύρου συνεχίζεται και είναι συναρπαστική…Κατά την κλασική περίοδο (5ος-4ος αιώνας π.Χ.), η Σύρος εντάχθηκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία με δικό της νόμισμα και διοίκηση, ενώ από τον 4ο αιώνα π.Χ. τα νησιά των Κυκλάδων περιήλθαν υπό μακεδονική κυριαρχία. Κατά την ελληνιστική περίοδο που ακολούθησε πραγματοποιείται ανάκαμψη της Σύρου, όπως μαρτυρούν τα ερείπια ναού αφιερωμένου στους Καβείρους στον Γαλησσά και ευρημάτων στη βόρεια Σύρο που υποδεικνύουν την ύπαρξη ιερού αφιερωμένου στον Ασκληπιό.

Άλλα σημαντικά ιστορικά ορόσημα είναι το Σπήλαιο του Φερεκύδη, που πήρε το όνομά του από τον φιλόσοφο και αστρονόμο του 6ου αιώνα π.Χ., ο οποίος θεωρήθηκε ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες της αρχαιότητας. Ο Φερεκύδης γεννήθηκε στη Σύρο και δίδαξε στη Σάμο, όπου ένας από τους μαθητές του ήταν ο Πυθαγόρας. Λέγεται ότι πέρασε μεγάλο μέρος του χρόνου του στη Σύρο ζώντας σε μια σπηλιά που μπορείς αν θέλεις να την επισκεφθείς, κοντά στην Άνω Σύρο. Εκτός από μεγάλος φιλόσοφος, ο Φερεκύδης ήταν ο εφευρέτης του πρώτου ηλιακού ρολογιού, γνωστού ως Ηλιοτρόπιο του Φερεκύδη.

Από τα ρωμαϊκά χρόνια στην αυτοδιοίκηση

Επόμενος σταθμός στην ιστορία της Σύρου είναι η Ρωμαϊκή περίοδος (324-184 π.Χ.), όταν η πρωτεύουσα της Σύρου βρισκόταν στη θέση της σημερινής Ερμούπολης (πόλη του Ερμή, του θεού του εμπορίου). Έχουν βρεθεί χάλκινα νομίσματα από εκείνη την περίοδο ενώ ασημένια νομίσματα από τον 2ο αιώνα μ.Χ. δείχνουν την εμπορική ανάπτυξη του οικισμού.

Η Βυζαντινή περίοδος σημαδεύτηκε από την απειλή της πειρατείας στο Αιγαίο, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη νησιών όπως η Σύρος. Ωστόσο, ίχνη οικισμών δείχνουν ότι το νησί δεν ήταν εντελώς έρημο.

Στις αρχές του 13ου αιώνα μΧ, μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους (1204), η Σύρος έγινε μέρος του Δουκάτου του Αιγαίου (ή Δουκάτου της Νάξου), το οποίο ίδρυσε ο Βενετός ναύαρχος Μάρκος Σανούδος.

Τότε δημιουργείται ο πρώτος καθολικός οικισμός της Άνω Σύρου, διατηρήθηκε όμως μια μικρή ενορία ορθοδόξων, του Αγίου Νικολάου «του Φτωχού». Ο καθολικισμός εξαπλώθηκε στο νησί, αλλά τα ελληνικά παρέμειναν η κύρια γλώσσα. Κατά τη διάρκεια των τρεισήμισι αιώνων που ακολούθησαν, η Σύρος γνώρισε ένα φεουδαρχικού τύπου σύστημα. Και τον 15ο αιώνα, το Δουκάτο του Αιγαίου έγινε προτεκτοράτο της Βενετίας, για να περάσει τελικά στα χέρια του Μπαρμπαρόσα και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας το 1537.

Η οθωμανική ιστορία της Σύρου χαρακτηρίστηκε από τη μείωση των φόρων, την ελευθερία της θρησκείας και την εγκατάσταση τόσο μοναχών Καπουτσίνων όσο και κοινοτήτων Ιησουιτών, οι οποίοι άφησαν επίσης το στίγμα τους. Το 1728 η Σύρος υπέφερε από την πανούκλα, αλλά ξεκίνησε παράλληλα μια περίοδος οικονομικής ανάπτυξης καθώς το νησί κινήθηκε προς την αυτοδιοίκηση. Ο πληθυσμός διπλασιάστηκε σε 4.000 κατοίκους και σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις στο εμπόριο και τη ναυτιλία.

Πρόσφυγες και πολιτιστική αφύπνιση

Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, η Σύρος διατήρησε ουδέτερη στάση και ορισμένα προνόμα, γι’ αυτό αποτέλεσε καταφύγιο για τους πρόσφυγες. Η καταστροφή της Χίου το 1822 και ο διωγμός των Ελλήνων από τα νησιά Σάμος, Ρόδος, Ψαρά και Κάσος, καθώς και τη Σμύρνη και την Κυδωνία (Αϊβαλί) στη Μικρά Ασία, οδήγησαν σε ένα μαζικό κύμα Ελλήνων προσφύγων που έφτασαν στη Σύρο. Αυτοί οι νέοι κάτοικοι συνέβαλαν στην ταχεία ανάπτυξη του νησιού και έχτισαν ορθόδοξες εκκλησίες, όπως η εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (η παλαιότερη εκκλησία της Ερμούπολης) το 1824.

Το 1823 ιδρύθηκε στη Σύρο το πρώτο νοσοκομείο στην Ελλάδα και το 1833 η Ερμούπολη έγινε πρωτεύουσα των Κυκλάδων. Η οικονομία του νησιού συνέχισε να αναπτύσσεται και πλούσιοι μετανάστες έχτισαν πολλά από τα αρχοντικά σε συνοικίες όπως τα Βαπόρια. Ομοίως, η Άνω Σύρος άρχισε να μεταμορφώνεται στο αρχιτεκτονικό «στολίδι» που απολαμβάνουμε σήμερα.
Μέχρι το 1889, η Σύρος είχε περισσότερους από 20.000 κατοίκους και η Ερμούπολη αναδείχθηκε σε τοπική υπερδύναμη, που ασχολήθηκε με τη μεταποίηση, τη γεωργία, τη ναυτιλία και τις κατασκευές. Στο νησί επικρατούσε πνευματική ελευθερία, ιδρύθηκε το πρώτο γυμνάσιο το 1833 (από το οποίο αποφοίτησε ο μεγάλος Έλληνας πολιτικός Ελευθέριος Βενιζέλος), το πρώτο ειρηνοδικείο το 1834, το πρώτο εμπορικό επιμελητήριο και τυπογραφείο, η πρώτη ναυτιλιακή εταιρεία το 1857 και οι πρώτες μηχανοκίνητες βιομηχανίες (κλωστοϋφαντουργεία και βυρσοδεψεία). Το θέατρο Απόλλων χτίστηκε το 1864 στο στυλ της Σκάλας του Μιλάνου, επισφραγίζοντας τη θέση της Σύρου ως πολιτιστικό ορόσημο στο Αιγαίο.

Πλούσια είναι και η πολιτιστική ιστορία της Σύρου: στο θέατρο Απόλλων εμφανίστηκε για πρώτη φορά η θρυλική Ελληνίδα ηθοποιός Κυβέλη (ή Κυβέλη Ανδριανού) το 1904, σε ηλικία 16 ετών. Σήμερα, η Ερμούπολη φιλοξενεί το Ινστιτούτο Κυβέλη, το οποίο ερευνά και παρουσιάζει το ελληνικό και ευρωπαϊκό θέατρο του 20ού αιώνα. Ο θρυλικός συνθέτης και τραγουδιστής του ρεμπέτικου Μάρκος Βαμβακάρης γεννήθηκε επίσης στο νησί το 1905 και έγραφε στίχους για την πατρίδα του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Αν θέλεις να εξερευνήσεις περισσότερο την τέχνη και την προσωπικότητά του, μπορείς να επισκεφθείς την Έκθεση Μάρκου Βαμβακάρη στην Άνω Σύρο.

Ο 20ος αιώνας

Στις αρχές του 2ου αιώνα, καθώς η ισορροπία της οικονομικής και πολιτικής δύναμης στην Ελλάδα μετατοπίστηκε προς την Αθήνα και τον Πειραιά, η Σύρος άρχισε να χάνει την προνομιακή θέση της. Το άνοιγμα της διώρυγας της Κορίνθου και η ανάπτυξη της ατμοπλοΐας οδήγησαν στην παρακμή του ναυτιλιακού εμπορίου στη Σύρο. Και η κατοχή της Ελλάδας από τους Γερμανούς το 1941 έφερε οικονομική καταστροφή στην περιοχή. Στα μεταπολεμικά χρόνια η αγροτική παραγωγή περιορίστηκε και, καθώς τα εργοστάσια έκλεισαν, ο πληθυσμός του νησιού μειώθηκε.
Το 2000 το Πανεπιστήμιο Αιγαίου άνοιξε το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων στην Ερμούπολη. Με την ανάπτυξη του τουρισμού, η πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση του νησιού τονώθηκε ξανά. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων και η πλούσια ιστορία της Σύρου έχουν προσδώσει σε οικισμούς όπως η Ερμούπολη και η Άνω Σύρος τον αέρα ενός υπαίθριου μουσείου, που σήμερα υποδέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες ετησίως.

Το 2000 το Πανεπιστήμιο Αιγαίου άνοιξε το Τμήμα Μηχανικών Σχεδίασης Προϊόντων και Συστημάτων στην Ερμούπολη. Με την ανάπτυξη του τουρισμού, η πνευματική και καλλιτεχνική παράδοση του νησιού τονώθηκε ξανά. Η εξαιρετική αρχιτεκτονική των δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων και η πλούσια ιστορία της Σύρου έχουν προσδώσει σε οικισμούς όπως η Ερμούπολη και η Άνω Σύρος τον αέρα ενός υπαίθριου μουσείου, που σήμερα υποδέχεται εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες ετησίως.

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Σύντομη ιστορία της Σύρου

  • 3η χιλιετία π.Χ.: Ίδρυση των πρωτοκυκλαδικών οικισμών του Καστρίου και της Χαλανδριανής
  • 2η χιλιετία π.Χ.: Επιρροή των Φοινίκων, των Μινωιτών και των Μυκηναίων
  • 6ος αιώνας π.Χ.: Γέννηση του φιλοσόφου Φερεκύδη
  • 5ος-4ος αιώνας π.Χ.: Η Σύρος προσχωρεί στην Αθηναϊκή Συμμαχία
  • 1204: Ενετοί ιδρύουν τον καθολικό οικισμό της Άνω Σύρου
  • 1820s: Σύρος: άφιξη προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τα γειτονικά νησιά
  • 1833: Η Ερμούπολη γίνεται πρωτεύουσα των Κυκλάδων
  • 1864: Ερμούπολη: Χτίζεται το θέατρο Απόλλων στην Ερμούπολη.
  • 1889: Ερμούπολη: Ο πληθυσμός φτάνει τις 22.000
  • 1905: Μάρκος, συνθέτης του ρεμπέτικου, γεννιέται στην Άνω Σύρο